نـــــــــــــــور کوثـــــــــــــــــــــر

در ۱۰ ربیع‌الثانی سالروز غم‌بار رحلت حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) که در پی سفر آن حضرت به ایران به وقوع پیوست شایسته است دلیل اصلی مسافرت حضرت تبیین شود که بیانگر ولایتمداری آن حضرت نسبت به اهداف حجت الهی یعنی امام رضا (علیه‌السلام) است.
دلیل مسافرت حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) با مهاجرت برادر بزرگوارش حضرت امام رضا (علیه‌السلام) به ایران ارتباط مستقیم دارد و در راستای اهداف الهی آن امام همام به انجام رسیده است.
مأمون عباسی در سال ۲۰۰ هـجری قمری امام رضا (علیه‌السلام) را با اجبار به مرو فراخواند، بنا بر نقلی که شده:
«بعد از استقرار در ایران، امام رضا (علیه‌السلام) نامه‌ای خطاب به خواهر گرامی‌اش حضرت فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) مرقوم نموده و آن را توسط یکی از غلامانش به مدینه منوره ارسال فرموده است. امام (علیه‌السلام) به غلامش دستور داد که در هیچ منزلی توقف نکند تا در اندک زمان ممکن آن نوشته را به مدینه برساند. غلام خود را به مدینه منو ره رسانید و نامه امام هشتم را به خدمت حضرت معصومه (علیه‌السلام) تسلیم نمود و آن حضرت به‌مجرد رسیدن نامه برادرش خود را آماده سفر نمود». [۱]
لذا می‌بینیم حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) به شوق دیدار برادر و اطاعت امر امام زمان خود راهی ایران و بخصوص قم شد هم چنانکه نقل‌شده است:
«حضرت در سال ۲۰۱ هجری قمری با گروهی از اطرافیان خود از مدینه حرکت کرد و وقتی به ساوه رسید مریض شد. سؤال فرمود: تا قم چقدر راه است گفتند: ده فرسخ، فرمود مرا به قم برسانید. او را به قم رسانیدند. [۲]
از دیگر سو مردم قم نیز از آمدن حضرت معصومه خواهر حجت خدا اطلاع یافته و به استقبال آن حضرت رفتند و با تجلیل و احترام ایشان را به قم آوردند، هم چنانکه در کتاب معتبر تاریخ قم، به روایت صحیح نقل‌شده است:
«چون خبر به آل سعد رسید باهم اتفاق کردند که از آن حضرت درخواست کنند به قم بیاید و موسی بن خزرج بن سعد اشعری بیرون آمد و چون به شرف ملازمت حضرت فاطمه رسید زمام ناقه او بگرفت و به‌جانب شهر بکشید و به در سرای خود فرود آورد. محل و سرای موسی بن خزرج و حجره‌ای که حضرت معصومه در آن به عبادت پرداخته، اکنون مشخص و زیارتگاه است». [۳]
آنچه از منابع معتبر بر می‌آید اینست که حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) برای اطاعت امر حجت خدا یعنی برادر خود به ایران مسافرت کرده و طبق اهداف امام رضا (علیه‌السلام) در طول مسیر نیز به تبلیغ امامت و تشیع می‌پرداختند.
امروزه علل و ثمرات معنوی حضور موازی امام رضا و حضرت معصومه (علیهم‌السلام) در ایران برای همگان مشخص است، هرچند برای رحلت حضرت معصومه علت خاصی غیر از حوادث و رویدادهای طبیعی نمی‌توان یافت، اما حکمتی‌های معنوی متعددی را می‌توان در ابعاد فرهنگی و تاریخی برای حضور موازی آن دو نور معنوی در ایران برشمرد.
حضرت معصومه مطابق فرمان برادرش به ایران مسافرت کرد و در شهر قم رحلت نمود و در این شهر مدفون شد. امام رضا (علیه‌السلام) در خراسان که به‌ اجبار مأمون به آنجا سفرکرده بود توسط مأمون مسموم و به شهادت رسید و در آنجا دفن شد.
حضور آن دو بزرگوار در ایران تحت شرایط خاصی صورت گرفت، اما حکمت شهادت آنها در ایران همچنین مرقدهای معنوی‌شان امروز محسوس‌تر از گذشته است. مرا قد آنها در دو شهر مقدس مشهد و قم کانون نشر علوم و معارف اسلامی و مرکز ثقل فرهنگی در ایران گردیده است. این مسئله از مسائل مهم تاریخی و فرهنگی است، كه حضور دو تن از اهل‌بیت جه اندازه درتکامل علوم و تمدن اسلامی نقش داشته است، لذا رشد فرهنگ اسلام و تشیع پس از حضور آنها در ایران سرعت قابل‌توجه و رو به تکامل به خود گرفته است. تحولات تاریخی بسیار مهم پس‌ازاینکه مرقد آنها دراین دو شهر (شرق و مرکز ایران) واقع شد به وقوع پیوست، ازجمله تشکیل حکومتهای شیعه در ایران و سایر مسائل دینی مهم دیگر است، که بخش قابل‌ توجهی از آن مرهون جان‌فشانی در اطاعت امر و ولایت‌پذیری حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) از حجت پروردگار یعنی امام رضا (علیه‌السلام) می‌باشد.

———————————————-
پی‌نوشت:
[۱]. بارگاه فاطمه معصومه، ميرعظيمي، انتشارات نهضت، ص ۲۴.
[۲]. تاريخ قم، قمي، حسن بن محمد، تهران، انتشارات توس، ص ۵۰.
[۳]. تاريخ قم، همان ص ۲۱۳ و اعيان الشيعه، چاپ بيروت، ج ۸، ص ۳۹۱.